Dưới đây là hướng dẫn chi tiết về thủ tục xuất nhập khẩu hàng hóa chính ngạch sang Trung Quốc năm 2025, dựa trên các quy định pháp luật Việt Nam hiện hành (Luật Hải quan 2014, Luật Doanh nghiệp 2020, Nghị định 08/2015/NĐ-CP, Nghị định 151/2025/NĐ-CP) và thông tin từ các nguồn liên quan đến xuất nhập khẩu chính ngạch. Thủ tục này áp dụng cho các doanh nghiệp thực hiện hoạt động mua bán quốc tế hợp pháp qua các cửa khẩu quốc tế, đảm bảo đầy đủ chứng từ, thuế và các quy định của cả Việt Nam và Trung Quốc.
I. Tổng quan về xuất nhập khẩu chính ngạch sang Trung Quốc
- Định nghĩa: Xuất nhập khẩu chính ngạch là hình thức mua bán hàng hóa quốc tế giữa thương nhân Việt Nam và Trung Quốc, tuân thủ đầy đủ các quy định hải quan, thuế, và pháp luật của hai nước. Hàng hóa được vận chuyển qua các cửa khẩu quốc tế (đường bộ, đường biển, đường hàng không) và phải có đầy đủ chứng từ hợp pháp.
- Lợi ích:
- Hàng hóa có nguồn gốc rõ ràng, được kiểm nghiệm an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc, giảm rủi ro tắc biên hoặc thu giữ.
- Được bảo vệ bởi hợp đồng thương mại quốc tế, đảm bảo quyền lợi khi xảy ra tranh chấp.
- Hỗ trợ hóa đơn VAT, tăng tính minh bạch và hợp pháp cho kinh doanh.
- Cửa khẩu chính ngạch phổ biến: Cửa khẩu Hữu Nghị (Lạng Sơn), Móng Cái (Quảng Ninh), Lào Cai, hoặc cảng biển như Hải Phòng, Đà Nẵng.
II. Thủ tục xuất khẩu hàng hóa chính ngạch sang Trung Quốc
1. Chuẩn bị trước khi xuất khẩu
- Đăng ký doanh nghiệp xuất khẩu:
- Doanh nghiệp phải có đăng ký kinh doanh hợp pháp tại Việt Nam, bao gồm chức năng xuất nhập khẩu (theo Luật Doanh nghiệp 2020).
- Đăng ký tài khoản trên hệ thống hải quan điện tử VNACCS/VCIS để khai báo hải quan.
- Xác định mã HS code:
- Mỗi mặt hàng xuất khẩu cần được phân loại theo mã HS (Harmonized System) để xác định thuế xuất khẩu, yêu cầu giấy phép, và các quy định cụ thể của Trung Quốc (ví dụ: kiểm dịch thực phẩm, tiêu chuẩn nhãn mác).
- Kiểm tra quy định của Trung Quốc:
- Một số mặt hàng (như nông sản, thực phẩm lạnh) yêu cầu giấy phép nhập khẩu, kiểm dịch động thực vật, hoặc tiêu chuẩn chất lượng (theo quy định kiểm soát COVID-19 của Trung Quốc).
- Các mặt hàng cấm xuất khẩu sang Trung Quốc bao gồm cổ vật, bảo vật quốc gia, văn hóa phẩm đồi trụy, ma túy, và các sản phẩm phạm pháp.
- Tìm kiếm và đàm phán với đối tác Trung Quốc:
- Ký hợp đồng mua bán quốc tế (Sales Contract) với nhà nhập khẩu Trung Quốc, quy định rõ mặt hàng, số lượng, giá cả, điều kiện giao hàng (Incoterms như FOB, CIF), và phương thức thanh toán (L/C, T/T).
- Đảm bảo đối tác Trung Quốc có chức năng nhập khẩu hợp pháp.
2. Chuẩn bị hồ sơ xuất khẩu
Hồ sơ xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc bao gồm:
- Hợp đồng mua bán quốc tế (Sales Contract): Ghi rõ thông tin hàng hóa, giá cả, điều kiện giao hàng.
- Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Chi tiết về mặt hàng, số lượng, đơn giá, tổng giá trị.
- Phiếu đóng gói (Packing List): Mô tả chi tiết số lượng, quy cách đóng gói, trọng lượng, thể tích.
- Vận đơn (Bill of Lading/Airway Bill): Xác nhận hợp đồng vận tải, do hãng tàu hoặc công ty logistics cung cấp.
- Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O Form E): Được cấp bởi Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) để hưởng ưu đãi thuế theo Hiệp định Thương mại Tự do ASEAN – Trung Quốc (ACFTA).
- Giấy chứng nhận kiểm dịch (nếu có): Đối với nông sản, thực phẩm, cần giấy chứng nhận kiểm dịch động thực vật hoặc an toàn thực phẩm từ cơ quan có thẩm quyền (Cục Bảo vệ thực vật, Cục Thú y).
- Giấy phép xuất khẩu (nếu cần): Đối với các mặt hàng thuộc danh mục hạn chế xuất khẩu (theo Nghị định 69/2018/NĐ-CP).
- Các chứng từ khác: Chứng nhận chất lượng (CQ), chứng nhận phân tích (CA), hoặc nhãn mác theo yêu cầu của Trung Quốc.
3. Khai báo hải quan
- Nộp tờ khai hải quan:
- Doanh nghiệp sử dụng hệ thống VNACCS/VCIS để khai báo điện tử, cung cấp thông tin về hàng hóa, trị giá, và chứng từ liên quan.
- Tờ khai được phân luồng (xanh, vàng, đỏ):
- Luồng xanh: Thông quan ngay.
- Luồng vàng: Kiểm tra chứng từ.
- Luồng đỏ: Kiểm tra chứng từ và hàng hóa thực tế.
- Nộp thuế xuất khẩu (nếu có): Tùy mặt hàng, một số hàng hóa (như khoáng sản) chịu thuế xuất khẩu theo biểu thuế hiện hành.
- Lấy lệnh giao hàng: Sau khi hoàn tất khai báo và nộp thuế, nhận vận đơn, thông báo hàng đến, và giấy giới thiệu của công ty để vận chuyển hàng hóa.
4. Vận chuyển và thông quan
- Lựa chọn phương thức vận chuyển:
- Đường bộ: Qua các cửa khẩu như Hữu Nghị, Móng Cái, Lào Cai (thời gian 3-7 ngày).
- Đường biển: Qua các cảng Hải Phòng, Đà Nẵng, hoặc TP.HCM (thời gian 5-10 ngày).
- Đường hàng không: Nhanh (1-3 ngày) nhưng chi phí cao, phù hợp với hàng giá trị cao.
- Thông quan tại cửa khẩu Trung Quốc:
- Đối tác Trung Quốc hoặc đơn vị logistics cần hoàn tất thủ tục nhập khẩu bên phía Trung Quốc, bao gồm nộp thuế nhập khẩu, VAT, và các giấy phép liên quan.
- Hàng hóa cần đáp ứng tiêu chuẩn nhãn mác, bao bì, và kiểm dịch của Trung Quốc.
5. Hoàn tất thanh toán và lưu hồ sơ
- Thanh toán: Thực hiện thanh toán qua ngân hàng (L/C, T/T) theo hợp đồng. Mang hồ sơ đến ngân hàng để xác nhận thanh toán hoàn tất hoặc thanh toán từng phần.
- Lưu hồ sơ: Giữ lại toàn bộ chứng từ (tờ khai hải quan, C/O, hợp đồng, vận đơn) để chứng minh tính hợp pháp của hàng hóa và phục vụ kiểm tra sau thông quan.
III. Thủ tục nhập khẩu hàng hóa chính ngạch từ Trung Quốc
1. Chuẩn bị trước khi nhập khẩu
- Đăng ký doanh nghiệp: Doanh nghiệp cần có chức năng nhập khẩu, mã số thuế, và tài khoản trên hệ thống VNACCS/VCIS.
- Xác định mã HS code: Xác định mã HS để áp thuế nhập khẩu, thuế VAT, và kiểm tra các yêu cầu về giấy phép hoặc kiểm dịch.
- Kiểm tra quy định nhập khẩu:
- Một số mặt hàng (như thực phẩm, hóa chất) yêu cầu giấy phép nhập khẩu, kiểm dịch, hoặc kiểm tra chất lượng.
- Các mặt hàng cấm nhập khẩu bao gồm ma túy, văn hóa phẩm đồi trụy, và một số sản phẩm hạn chế theo Nghị định 69/2018/NĐ-CP.
- Đàm phán với nhà cung cấp Trung Quốc:
- Ký hợp đồng mua bán quốc tế, quy định rõ số lượng, giá cả, điều kiện giao hàng (FOB, CIF), và phương thức thanh toán.
- Yêu cầu nhà cung cấp cung cấp bản nháp chứng từ (hóa đơn, phiếu đóng gói) để kiểm tra trước.
2. Chuẩn bị hồ sơ nhập khẩu
Hồ sơ nhập khẩu bao gồm:
- Hợp đồng mua bán quốc tế (Sales Contract): Ghi rõ thông tin hàng hóa, giá cả, điều kiện giao hàng.
- Hóa đơn thương mại (Commercial Invoice): Chi tiết số lượng, đơn giá, tổng giá trị.
- Phiếu đóng gói (Packing List): Mô tả quy cách đóng gói, trọng lượng, thể tích.
- Vận đơn (Bill of Lading/Airway Bill): Xác nhận hợp đồng vận tải.
- Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O Form E): Để hưởng ưu đãi thuế theo Hiệp định ACFTA.
- Giấy phép nhập khẩu (nếu cần): Đối với mặt hàng có điều kiện (thực phẩm, hóa chất, thiết bị y tế).
- Chứng nhận kiểm dịch/chất lượng: Đối với nông sản, thực phẩm, cần giấy chứng nhận từ cơ quan có thẩm quyền Trung Quốc hoặc Việt Nam.
- Bảo hiểm hàng hóa (nếu có): Đảm bảo bồi thường khi xảy ra mất mát hoặc hư hỏng3. Khai báo hải quan
- Nộp tờ khai hải quan: Sử dụng hệ thống VNACCS/VCIS để khai báo điện tử, cung cấp thông tin hàng hóa và chứng từ.
- Nộp thuế nhập khẩu và VAT:
- Thuế nhập khẩu: Tùy mã HS, có thể được giảm nếu có C/O Form E.
- Thuế VAT: Thường 5-10% tùy mặt hàng.
- Các loại thuế khác (nếu có): Thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường.
- Kiểm tra phân luồng:
- Luồng xanh: Thông quan ngay.
- Luồng vàng: Kiểm tra chứng từ.
- Luồng đỏ: Kiểm tra chứng từ và hàng hóa thực tế.
4. Vận chuyển và thông quan
- Lựa chọn phương thức vận chuyển: Đường bộ (cửa khẩu Hữu Nghị, Móng Cái), đường biển (cảng Hải Phòng, TP.HCM), hoặc đường hàng không.
- Nhận hàng và thông quan:
- Sau khi hoàn tất thủ tục hải quan, nhận lệnh giao hàng và vận chuyển hàng về kho.
- Nếu sử dụng container, cần xuất trình giấy giới thiệu, giấy hạ rỗng, và giấy mượn container để hoàn tiền cược (nếu có).
- Kiểm tra chất lượng: Đối với thực phẩm hoặc hàng hóa đặc biệt, cơ quan hải quan Việt Nam có thể yêu cầu kiểm tra chất lượng hoặc kiểm dịch trước khi thông quan.
5. Hoàn tất thanh toán và lưu hồ sơ
- Thanh toán: Thực hiện thanh toán qua ngân hàng theo hợp đồng. Xác nhận thanh toán hoàn tất hoặc từng phần tại ngân hàng.
- Lưu hồ sơ: Giữ lại toàn bộ chứng từ để chứng minh tính hợp pháp và phục vụ kiểm tra sau thông quan.
IV. Sử dụng dịch vụ ủy thác nhập khẩu/xuất khẩu
Nếu doanh nghiệp thiếu kinh nghiệm hoặc không có chức năng xuất nhập khẩu, có thể sử dụng dịch vụ ủy thác từ các công ty logistics như Mison Trans, DHD Logistics, hoặc Nhập Hàng China:
- Ưu điểm:
- Công ty logistics thay mặt doanh nghiệp thực hiện toàn bộ thủ tục hải quan, vận chuyển, và thanh toán.
- Đảm bảo chứng từ hợp pháp, giảm rủi ro sai sót hoặc tắc biên.
- Quy trình:
- Ký hợp đồng ủy thác với công ty logistics.
- Cung cấp thông tin hàng hóa và yêu cầu cụ thể.
- Công ty logistics đứng tên trên tờ khai hải quan, thực hiện các thủ tục và vận chuyển hàng về Việt Nam hoặc sang Trung Quốc.
- Chi phí: Bao gồm phí dịch vụ hải quan, phí vận chuyển, và các phụ phí (nếu có).
V. Lưu ý quan trọng năm 2025
- Quy định mới của Trung Quốc: Trung Quốc áp dụng các biện pháp kiểm soát nghiêm ngặt đối với thực phẩm lạnh (kiểm tra COVID-19) và yêu cầu truy xuất nguồn gốc chặt chẽ. Đảm bảo hàng hóa đáp ứng tiêu chuẩn nhãn mác, bao bì, và an toàn thực phẩm.
- Thời gian vận chuyển:
- Đường bộ: 3-7 ngày.
- Đường biển: 5-10 ngày.
- Đường hàng không: 1-3 ngày.
- Rủi ro:
- Sai sót chứng từ có thể dẫn đến phạt hoặc hàng bị kẹt tại cửa khẩu.
- Tình trạng ùn tắc tại cửa khẩu (như Hữu Nghị, Móng Cái) vẫn có thể xảy ra, đặc biệt với nông sản.
- Hỗ trợ từ logistics: Các công ty Logistics, hoặc Nhập Hàng China cung cấp dịch vụ trọn gói, từ đàm phán với nhà cung cấp đến thông quan.
VI. Đề xuất thực hiện
- Đối với doanh nghiệp bếp công nghiệp: Nếu bạn xuất nhập khẩu thiết bị bếp công nghiệp (như bếp Á, bếp Âu, tủ đông), cần chú ý:
- Xác định mã HS code chính xác để áp thuế.
- Đảm bảo thiết bị đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật và an toàn của Trung Quốc.
- Sử dụng dịch vụ ủy thác nếu thiếu kinh nghiệm về thủ tục hải quan.
- Liên hệ cơ quan chức năng:
- VCCI để xin C/O Form E.
- Cục Hải quan Việt Nam hoặc Chi cục Hải quan cửa khẩu để được hướng dẫn chi tiết.
- Thuê đơn vị logistics: Hợp tác với các công ty uy tín như Mison Trans, DHD Logistics, hoặc Tín Mã Logistics để giảm thiểu rủi ro và tiết kiệm thời gian.
- Kiểm tra đối tác: Đảm bảo nhà cung cấp/nhà nhập khẩu Trung Quốc có tư cách pháp nhân và chức năng xuất nhập khẩu hợp pháp.
Nếu bạn cần hướng dẫn chi tiết hơn (ví dụ: thủ tục cho một mặt hàng cụ thể như nông sản, thiết bị bếp, hoặc quy trình tại một cửa khẩu cụ thể), hãy cung cấp thêm thông tin để tôi hỗ trợ chính xác hơn!